तिलोत्तमा २९ जेठ
रुपन्देही ढिकुलीगढका चेतन थारुलाई रातिमा निद्र पर्देन । सोमबार ढिकुलीगढमा पुगेका मनोचिकित्सकको कुरा सुनेपछि आफ्नो पीडा उनले बताए । समयमा निद्रा नलाग्नु पनि मानसिक रोग हो भन्ने उनलाई थाहा थिएन । मनोचिकित्सक डा. विक्रम काफ्लेको प्रशिक्षण जव पाए उनलाई बल्ल आफूलाई सामान्य खालको चिन्ता वा मानसिक समस्या रहेको थाहा पाए ।
रुपन्देहीको टिकुलीगढमा लुम्बिनी ग्रामिण विकास पारिषदले गरेको मानसिक स्वास्थ्य सम्बन्धी जनचेतनामूलक प्रशिक्षणमा सहभागिलाई मानसिक रोग के हो भन्ने थाहा थिएन । डा. काफ्लेले ४ जनामध्ये १ जना मानिसमा मानसिक रोग हुने बताएपछि सहभागि आफूमा भएको लक्षण बताउन थाले । त्यसमध्येकी एक थिइन, सामाजिक परिचालक फूलकुमारी थारु । उनले मानसिक समस्या भएका धेरै मानिसहरु उपचारमा नआउने गरेको बताइन । रोग भएर पनि उपचार गराउन लाज मान्ने गरिएको छ, उनले भनिन् ।
मानसिक समस्या जति लुकाउदै गयो त्यति भयावह हुने डा. काफ्ले बताउछन् । ‘मनका कुरा जति खोल्यो त्यति रोगहरु निको हुदै जान्छन, उनले भने । आफूमा भएका समस्या, चिन्ता, व्यथाहरु अरुलाई सुनाउदा पनि डिप्रेसनबाट मुक्त भइने उनले बताए ।
डा काफ्ले मानसिक रोग सुरुमा भएसजिलै निकोहुने बताउदै दोश्रो चरणमा पुगे निकोहुन समस्या हुने बताउदै रोग लाग्न नदिनको लागी सबै भन्दा ठुलो चेतना भएको बताए । अहिले बिश्व स्वास्थ्य संगठनले मानसिक रोगलाई सबैभन्दा ठुलो रोग भएको बताएको ले नेपालमा पनि यो रोगका बिरामी दैनीक वृद्धि हुदै गएको बताए । अहिले बुटबल तथा अन्य आसपासका क्षेत्रमा दैनीक ३० देखी माथि यस्ता बिरामी आउने गरेको उनको भनाई छ ।
मनोविज्ञ यशोदा वगालेले समाजमा धेरै डिप्रेसनका बिरामी हुने गरेको बताइन । घर बाहिर नस्किन नसकेका महिलाहरु मनोरोगबाट पीडित भइरहेको भन्दै उनीहरुलाई परामर्श आवश्यक भएको उनले बताइन । समाजले गरिब धनि रोगी भन्नेधारण लाई परिवर्तन नगरे यो समस्या झन बढदै जाने उनको भनाई थियो ।
कार्यक्रममा सहभागि सिला मिश्र आफुलाई पारिबारीक दवाको कारण २ वर्षदेखी समस्या भएको र पछि समुहको हौसला तथा आफनो अठोट बाट अहिले समस्या समाधान भएको बताईन । अहिले आफनो घर मा त्यो बाताबरण अन्त्य भएकोले उनले सकारात्मक सोच र शान्त्वनाबाट यो रोग निको हुने बताईन ।
जिल्ला समन्वय समितिको सहयोगमा लुम्बिनी ग्रामिण विकास परिषद्ले आयोजना गरेको मानसिक स्वास्थ्य सम्बन्धी जनचेतनामूलक तालिममा झण्डै ५० जनाको सहभागिता रहेको थियो ।
कार्यक्रममा टिकलीगढ स्वाथ्य चौकीका प्रमुख काशिनाथ वञ्जाडे, हेल्थ असिष्टेन विष्णु प्रसाद बेल्वासे, अनमी मिना पाण्डे, लगायतले समेत सहभागिहरुलाई तालिम दिएका थिए । लुम्बिनी ग्रामिण विकास परिषद्का अध्यक्ष चन्द्रकान्त खनाल, अध्यक्षतामा भएको कार्याक्रममा निर्देशक रामप्रसाद पौडेल लगायतले बोलेका थिए ।